Month: September 2023

1.Կրճատիր կոտորակը

ա) 8/16 =1/2

բ) 15/45 =1/3

գ) 9/63 = 1/8

դ) 14/56 = 1/4

Continue reading “Կրկնություն” →

Մաս  1-ին       

— Մարգարի՛տ․․․

Մարգարիտը, ծնկները գրկած, նստել էր տաք ավազներին, և հայացքը թրթռում էր ջրերի վրա։

Continue reading “Կռունկ” →

Առաջին առաջադրանք

Տեքստի մեջ գտի՛ր ուղղագրական սխալները և ուղղի՛ր.

Ծույլի հանգստյան օրը

Մի ծույլ մարդ կար: Ողջ օրը անց էր կացնում թախտին պառկած: Այս անբանը մի օր երազում տեսավ, որ ինքը դաշտում, քրտինքի մեջ կորած, աշխատում է: Առավոտյան արթնացավ թե չէ, կանչեց կնոջն ու պատվիրեց.

-Ինձ այլևս ծույլ չասես: Ողջ գիշեր աշխատել եմ:

Ասաց ու իրենից գոհ՝ պառկեց:

Հենց այդ ժամանակ պատուհանի մոտով անցնող հարևանը մի կտոր գաթա դրեց լուսամուտի գոգին ու ասաց.

-Տեղիցդ վե՛ր կաց, մոտեցի՛ր լուսամուտին: Քեզ համար այնտեղ գաթա եմ դրել:

-Ի՜նչ ես ասում, ես այսօր տեղիցս չեմ շարժվելու, քանի որ ողջ գիշեր աշխատել եմ: Այսօր իմ հանգստյան օրն է:

2.Տրված բարդ բառերի առաջին բաղադրիչները փոխելով ստացիր նոր բարդ բառեր:
Հորդահոս – արագահոս

սառնորակ- բարորակ

անուշահամ – քաղցրահամ

կենսագիր – վիպագիր

զբոսանավ – սուզանավ

կարմրազգեստ – կանաչազգեստ

գայլաձուկ – շնաձուկ

3. Տրված բառերի վերջին բաղադրիչները փոխելով ստացիր նոր բառեր:
Բարձրախոս – բարձրահարկ

դեղնակտուց – դեղնագույն

ջրաղաց – ջրամբար

աշխարհամարտ – աշխարհագրություն

ծովածոց – ծովահեն

լեռնագնաց – լեռնաշխարհ

սրբավայր – սրբապատկեր

Առաջադրանք 1

1. Ստեղծագործության մեջից դուրս գրիր բարդ բառերը

քաջագործություն

հորեղբայրը

1. Բառարմատներով կազմիր նոր բառեր

քաջություն, գործընկեր

1. Քո կազմած բառերով կազմիր նախադասություններ

Իմ գործընկերը ինձ պաշտպանելով արտահայտեց քաջություն

Առաջադրանք 2

1. Դուրս գրիր տասը հատ հոգնակի թվով գոյական և դարձրու եզակի

առարկաներ – առարկա

ծիծեռնակներ – ծիծեռնակ

կռունկներ – կռունկ

խնձորենիներ – խնձորենի

խոզեր – խոզ

գրքեր – գիրք

քաջագործություններ – քաջագործություն

ուրիշներ – ուրիշ

ոտքեր – ոտք

սարեր – սար

1. Այդ բառերով կազմիր պարզ նախադասություններ

Առաջադրանք 3

1. Դուրս գրիր ստեղծագործության մեջ առկա տեղանունները

Պարզ բացատ

Կույր աղբյուր

1. Գրիր քեզ ամենամոտը գտնվող 10 տեղանուն:

1․Արդյո՞ք բերված մեծությունների կախվածությունը ուղիղ համեմատականություն է:                                                                  Կախվածությունը հաստատուն արագությամբ շարժվող մեքենայի անցած ճանապարհի և ծախսած ժամանակի միջև:

ա) այո    բ) ոչ

2․ Պարզիր, թե արդյո՞ք բրիգադում աշխատող բանվորների թվի և աշխատանքի վրա ծախսած ժամանակի միջև կախվածությունը ուղիղ համեմատական է, հակադարձ համեմատական է, կամ համեմատական չէ:

Պատասխան՝ (ընտրիր ճիշտ տարբերակը) 

ա) Կախվածությունը ուղիղ համեմատական է:

բ) Կախվածությունը հակադարձ համեմատական է:

գ) Կախվածությունը համեմատական չէ:

3.Հաշվիր x կողմով քառակուսիների մակերեսները, եթե x = 2սմ, 3սմ, 4սմ, 5սմ։ Ուղիղ համեմատակա՞ն կլինեն արդյոք քառակուսու մակերեսը և նրա կողմի երկարությունը։

x=2 * 4 = 8

x= 3 * 4 = 12

x = 4 * 4 = 16

X = 5 * 4 = 20

Ուղիղ համեմատական

4․ Հետևյալ մեծություններիղ որո՞նք են ուղիղ համեմատական․

ա) անցած ճանապարհը և արագությունը, եթե ժամանակը հաստատուն է

բ) եռանկյան կողմը և պարագիծը

գ) ուղղանկյունանիստի ծավալը և բարձրությունը, եթե հիմքի մակերեսը հաստատուն է

դ) մարդու տարիքը և հասակը

5․ Առևտրականն ունի 100․000 դրամ։ Քանի՞ ապրանք նա կարող է գնել այդ գումարով, եթե մեկ միավոր ապրանքն արժենա 1000 դրամ, 2000 դրամ, 4000 դրամ, 5000 դրամ, 10․000 դրամ, 20․000 դրամ, 25․000 դրամ։ 

100,000 : 1000 = 100

100,000 : 2000 = 50

100,000 : 4000 = 25

100,000 : 5000 = 20

100,000 : 10,000 = 20

100,000 : 20,000 = 5

100,000 : 25,000 = 4

Գնված ապրանքի քանակի և նրա գնի միջև կախվածությունը

ա) ուղիղ համեմատական է

բ) հակադարձ համեմատական է

6․ Լրացրու ներքևի աղյուսակը՝ օգտագործելով թվերի միջև եղած կախվածությունը:

 Պահանջվող թիվը հավասար է տրվածի քառապատիկ թվին:

Տրված թիվ	4	5	6	7
Քառապատիկ թիվ	16	20	24	28

Համեմատականության k գործակիցը ինչի՞ է հավասար։ k = 4

7․ Նշիր «ավելորդ» բանաձևը:

ա) b=8:d

բ) vt=48

գ) d=6+3b

դ) 48/v

ե) ab=3

զ) b=3:m

8․ Բեր ուղիղ և հակադարձ համեմատականության երկուական օրինակներ։

y=kx

4= 16

k = 4

 

y = kx

5 = 20

k = 4

 

200կմ : 50կմժ = 4 ժ

200կմ : 100կմժ = 2 ժ

 

9*․ 8 փոքր տակառների ընդհանուր տարողությունը 96 լիտր է։ Քանի՞ լիտր հեղուկ կտեղավորվի 7 մեծ տակառներում, եթե նրանցից յուրաքանչյուրի տարողությունը 19 լիտրով ավելի է, քան փոքր տակառինը։

96 : 8 = 12

12 + 19 = 31

31 * 7 = 217

10*. Ստուգողական աշխատանքից անբավարար գնահատական է ստացել 14 աշակերտ։ Անբավարար գնահատական ստացածների քանակը հարաբերում է գերազանց գնահատական ստացածների քանակին ինչպես 2 ։ 7։ Քանի՞ աշակերտ է գերազանց գնահատական ստացել։

1․Հաշվիր համեմատության անհայտ անդամը:

 

ա)  4/3 = 12/k

 

k=3*12:4=36:4=9

 

բ)  1/5 = m/25

 

m=1*25:5=25:5=5

 

գ)  2/b = 10/15

 

b=2*15:10=30:10=3

 

դ)  6/11 = y/3

 

y=6*3:11=18/11

 

ե)  9/10 = 10/a

 

a= 10*10:9=100/9

 

զ)  k/4 = 3/8

 

k=4*3:8=12/8=3/2

 

է)  2/g = 3/10

 

g=2*10:3=20/3

 

ը)  3/5 = d/8

 

d=3*8:5=24/5

 

 

2. Տրվածներից որո՞նք են համեմատություններ

 

ա)  3/4 = 15/20

բ)  3 ։ 2 = 7 ։ 10

գ)  1/5 = 20/10

դ)  5 : 6 = 300 : 360

 

 

 

3. Գտեք իրար հավասար հարաբերությունները և համեմատություններկազմեք

 

ա) 15/35, 9/60, 3/7

 

15/35=3/7

 

բ) 34 : 3, 306 : 27, 262 : 24

 

34/3=306/27

 

4. Գրեք երեք համեմատություններ, որոնց եզրային անդամներիարտադրյալը հավասար է 16-ի։

 

243=4/8

8/4=4/2

1/8=2/16

 

5․ Գրեք երեք համեմատություններ, որոնց միջին անդամներիարտադրյ`ալը հավասար է 30-ի։

 

5/3=10/6

3/5=6/10

1/15=2/30

 

6. A, B, C, D կետերը գտնվում են մի ուղղի վրա այնհաջորդականությամբ, որով նշված են։ |AB|=4սմ, |BC|=8սմ, |CD|=6սմ։Գտիր AC և BD հատվածների միջնակետերի հեռավորությունը։

 

4+8=12

8+6=14

12/2=6

14/2=7

4+8+6=10+8=18

18-6-7=11-6=5

7․ Կատարիր հաշվումները, եթե a = 3․

 

ա) (17 – a) • 3 = (17-3)*3=14*3=42

 

բ) (6 • a +3) • a = (6*3+3)*3=21*3=63

 

գ) (78 : a + 99 : a) • 5 =(78:3+99:3)*5=(26+33)*5=295

 

դ) a • 2 + a • 3 + a • 4 =6+9+12=27

 

 

8. Հավիր տառային արտահայտության արժեքը, եթե a = 7, b = 5.

 

ա) (a – b) • 4 + a • b =(7-5)*4+7*5=8+35=43

 

բ) 95 : b +49 : a =95:5+49:7=19+7=26

 

գ) (a – 7) • 8 + (b – 5) • 4 =(7-7)*8+(5-5)*4=0

 

դ) (a – 7) • (b – 5) =(7-7)*(5-5)=0

Մեր շուրջն անընդհատ տեղի են ունենում փոփոխություններ:Բնության մեջ տեղի ունեցող փոփոխությունները կոչվում են բնական երևույթներ: Երևույթները կարող են լինել ֆիզիկական և քիմիական:Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը (մարմինները) փոխում են վիճակը, ձևը, չափերը, կոչվում են ֆիզիկական երևույթներ: Ֆիզիկական երևույթների ընթացքում նյութերը չեն փոխարկվում այլ նյութերի, այսինքն՝ նոր նյութեր չեն առաջանում:
Ֆիզիկական երևույթները լինում են՝
Մեխանիկական (մարմինների շարժում)
Ջերմային (գոլորշացում, անձրև, ձյուն, սառույցի հալվելը, ջրի տաքանալը),
Լուսային (արևի լուսավորելը, կայծակի բռնկում),
Ձայնային (տարբեր տեսակի ձայների առաջացումն ու տարածումը),
Էլեկտրական (կենցաղային սարքեր, կայծակ),
Մագնիսական (սովորական մագնիսի կողմից երկաթե առարկաներ ձգելը) և այլն:
Առօրյա կյանքում հաճախ հանդիպում ենք այնպիսի երևույթների, որոնց ընթացքում որևէ նյութ փոխարկվում է մեկ այլ նյութի:Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը փոխարկվում են մեկը մյուսի, այսինքն՝ այլ բաղադրությամբ և հատկություններով նոր նյութեր են առաջանում, կոչվում են քիմիական երևույթներ:
Քիմիական երևույթների օրինակներ են՝
Վառելանյութի այրվելը,երկաթի ժանգոտելը և այլն:
Քիմիական երևույթներն այլ կերպ կոչվում են նաև քիմիական փոխարկումներ կամ քիմիական ռեակցիաներ:
Քիմիական ռեակցիային ուղեկցող երևույթնեերն են.
Գույնի փոփոխությունը: Լուցկու հատիկի այրման ընթացքում նրա գույնը փոխվում է:
Համի փոփոխությունը: Միսը եփվելիս փոխում է համը:
Հոտի հայտնվելը կամ անհետանալը: Որոշ նյութերի փոխազդեցության դեպքում կարող է առաջանալ հոտ:
Գազի անջատումը կամ կլանումը: Որոշ քիմիական ռեկացիաների ընթացքում անջատվում է գազ` պղպղջակների տեսքով:Օրինակ, երբ կաթը թթվում է կամ փտում է, ապա տարածվում է յուրահատուկ տհաճ հոտ:
Ջերմության անջատումը կամ կլանումը: Թղթի կամ ցանկացած նյութի այրման ընթացքում ջերմություն է անջատվում:
Լույսի անջատումը: Այրման ընթացքում անջատվում է նաև լույս:

Դասարանական աշխատանք

Պատասխանել հարցերին

1.Ո՞ր երևույթներն են կոչվում ֆիզիկական։ որ ձևափուխվում է բայց չի ձևափուխվում ուրիշ նյութի

2.Ո՞ր երևույթներն են կոչվում քիմիական ։  այն երևույթները որոնց արդյունքում մեկ նյութը փոխակերպվում է այլ նյութի

3.Հետևյալ երևույթներից որո՞նք են ֆիզիկական՝ մոմի այրվելը,բաժակի կոտրվելը,եղյամի առաջացումը, ջրի եռալը,լուցկու այրվելը, կաթի թթվելը։

Տնային լրացուցիչ աշխատանք

1.Բերե’ք ֆիզիկական երևույթի օրինակներ։ թուղթ ճղել

2.Բերե’ք քիմիական երևույթի օրինակներ։ փայտ այրել

3.Քիմիական երևույթների ժամանակ ի՞նչ փոփոխություններ են կատարվում նյութի հետ։ նա փոխակերպվում է այլ նյութի

Քիմիական ռեակցիաների ընթացքում սկզբնական նյութերը՝ ելանյութերը, փոխակերպվում են նոր նյութերի՝ քիմիական ռեակցիայի արգասիքների: Ելանյութերը տարբերվում են արգասիքներից իրենց բաղադրությամբ, ֆիզիկական և քիմիական հատկություններով:Կան քիմիական ռեակցիաների բազմաթիվ տեսակներ: Դիտարկենք դրանցից քայքայման և միացման ռեակցիաները: Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով մեկ բարդ նյութից առաջանում են երկու կամ ավելի պարզ կամ բարդ նյութեր, կոչվում են քայքայման քիմիական ռեակցիաներ:
Քայքայման ռեակցիաների օրինակներ են՝
Ջրի քայքայումը
Ջուր → ջրածին + թթվածին
2H2O→2H2+O2

Կրաքարի (կավճի) քայքայումը:
Կրաքար → չհանգած կիր + ածխաթթու գազ

CaCO3→CaO+CO2
Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով երկու կամ ավելի նյութերից առաջանում է նոր բարդ նյութ, կոչվում են միացման քիմիական ռեակցիաներ:
Միացման ռեակցիայի օրինակ է՝
Երկաթի սուլֆիդի առաջացումը.
Երկաթ + ծծումբ → երկաթի սուլֆիդ
Fe+S→FeSը

Դասարանական աշխատանք

Պատասխանել հարցերին .

1.Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում քայքայման։

քայքայման ռեակցիա անվանում են մի բարդ նյութի քայքայումը մի քանի նյութերի
2.Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում միացման ։ մեկ և ավելի նյութերի միացումը ռեակցիաի միջոցով կոչվում է միացման ռեակցիա
3.Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությամբ ջուրը տրոհվում է ջրածնի և թթվածնի։Ի՞նչ քիմիական ռեակցիա է տեղի ունենում։ տեղի է ունենում քայքայման ռեակցիա

Լրացուցիչ տնային առաջադրանք

Պատասխանել հարցերին

1.Բերվածներից որո՞նք են միացման ռեակցիա։
ա) C+O2 =CO2 բ)CH4=H2+C

գ)H2+S=H2S. դ) FeS=Fe+S

2.Բերե’ք քայքայման ռեակցիայի օրինակներ։

3.Բերե’ք միացման ռեակցիայի օրինակներ։

2H2+O2 → 2H2O